HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI-I

SOSYAL HAYATI DÜZENLEYEN KURALLAR

Sosyal hayattaki düzeni ve güvenliği sağlamaya yarayan çeşitli sosyal kuralların mevcuttur.Şekilde de görüldüğü gibi bu kuralları;

- Din kuralları,

- Ahlak kuralları,

- Görgü kuralları,

- Hukuk kuralları 

olmak üzere dört grupta toplayabiliriz. .

Şimdi bu kuralları tek tek inceleyelim.

1-DİN KURALLARI: 

• İlahi bir güç tarafından ortaya konulan ve peygamberler aracılığı ile insanlara ulaştırılan manevi yaptırımlı(ör: günahkar sayılma) emir ve yasaklardır. 
• Din kurallarında zorlama olmayıp bu kurallar sosyal düzenlemekte yetersiz kalır. 
• Din kuralları  her yerde aynı değildir. Örneğin Hindistan'da inekler kutsal kabul edilir ama Türkiye'de böyle bir din kuralı yoktur.   

2- AHLAK KURALLARI: 

• Sosyal hayatta kişilerin birbirleriyle olan sosyal ilişkilerini düzenleyen kurallardır. 
• Kişilerin kendilerin karşı yönelttikleri ve nasıl davranmaları gerektiğini belirten kurallara sübjektif ahlak kuralları denir. Örneğin yalan söylememeyi, kötü hisler beslememeyi, iyi insan olmayı emreden kurallar sübjektif ahlak kurallarıdır. 
• Sosyal hayatta kişilerin birbirleriyle olan sosyal ilişkilerindeki davranış biçimlerini belirten kurallara objektif ahlak kuralları denir. Örneğin yoksul durumda olan bir kimsenin yardımına koşmayı, başkalarının şeref ve haysiyetine karşı saygılı olmayı, başkalarının canına, malına ve namusuna göz dikmemeyi, verilmiş bir söze sadık kalmayı emreden ahlak kuralları objektif, yani kişiler arasındaki sosyal ilişkilerle ilgili ahlak kurallarıdır.

3- GÖRGÜ KURALLARI(ADAB-I MUAŞERET):

• Bir kimsenin belli bir olayda ne şekilde davranması gerektiğini gösterirler. Örneğin bir toplantıda konuşurken,  yemek yerken, bir törene katılırken nelere dikkat edeceğiz, karşımızdakilere nasıl davranacağız? Büyüklerimizle veya küçüklerimizle olan ilişkilerimizde davranışlarımız nasıl olacaktır? İşte, bütün bu olaylardaki davranış biçimlerini belirleyen kurallar, görgü kurallarıdır.
•  Bu kurallar, toplum hayatında insanların belli bir olayda hep aynı biçimde davranmaları sonucunda ortaya çıkarlar ve bu davranış biçimi toplumda çoğunluk tarafından benimsendiği içindir ki, bizler de o belli olayda aynı davranışta bulunuruz. Örneğin sokakta karşılaştığımız bir dostumuzu selamlarız; kapalı bir yere girerken şapkamızı çıkartırız; bir düğüne veya doğum günü törenine davet edildiğimiz zaman, küçük de olsa bir hediye götürürüz; hastalanmış olan dostlarımızı ziyaret ederiz, tanıdıklarımızdan biri öldüğü zaman yakınlarına başsağlığı dileğinde bulunuruz.

4- HUKUK KURALLARI:

• Sosyal hayatta kişiler ile kişiler veya kişiler ile toplum arasındaki ilişkileri düzenleyen, maddi yaptırımlı, yani uyulması zorunlu kuralların bütününden ibarettir. 
• Hukuk kuralları maddi yaptırımlı oldukları içindir ki, kişiler bu kuralların emir ve yasaklarına uyup uymamakta kendilerini diğer sosyal kurallardaki gibi serbest hissetmezler.

• Bunu bir örnekle açıklayalım:Bir kimsenin, yoksulluk içinde bulunan hemcinsine yardım etmesi, din ve hatta ahlak kurallarının emirlerindendir. Fakat bir kimse din ve ahlak kurallarının bu emrini yerine getirmez ve yoksula yardım elini uzatmazsa, onu bu emre uymaya ve yoksula yardımda bulunmaya zorlamak imkanımız yoktur. Hatta yoksulluğa düşmüş olan kimse, bu kişinin kendi anası, babası veya kardeşi olsa bile, durumda bir değişiklik olmaz. Diğer bir deyişle, bir kimse yoksulluk içinde bulunan anasına, babasına veya kardeşine yardımda bulunmaya din ve ahlak kurallarıyla asla zorlanamaz. Bizler toplum olarak böyle bir evlada veya kardeşe hayırsız, ahlaksız demekten başka bir şey yapamayız; ama böyle demekle de yoksul ana babanın veya kardeşin derdine çare bulmuş olmayız.. Ancak, eğer hukuk kuralları da yardımda bulunma konusunda bir emir koyuyorsa, o zaman iş değişir. Çünkü hukuk kuralının bu emrine kendiliğinden uymayan kimseyi, devlet gücüyle emrin gereğini yerine getirmeye zorlayabiliriz. Nitekim, Medeni Kanunumuzun 364 üncü maddesinde yer alan bir hukuk kuralı böyle bir emir koymaktadır. Gerçekten MK. m. 364 hükmüne göre, herkes yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoy ve altsoyuna ve kardeşlerine yardım etmekle yükümlüdür. Buna medeni hukukta nafaka yükümlülüğü denir.

Sosyal düzen kurallarına uyulmadığında karşılaşılan tepkiye YAPTIRIM(MÜEYYİDE) denir. Hukuk kurallarını diğer sosyal düzen kurallarından ayıran özellik YAPTIRIMININ MADDİ oluşu yani arkasında devlet(kamu) gücünün bulunmasıdır.

KPSS-2009

Aşağıdakilerden hangisi sosyal hayatı düzenleyen kurallar arasında yer almaz?

A- Hukuk Kuralları

B- Görgü Kuralları

C- Din Kuralları

D- Sübjektif Ahlak Kuralları

E- Fizik Kuralları

BİR SORU BİR CEVAP

Hukuk Kurallarını diğer sosyal düzen kurallarından ayıran özellik denir?

Hukuk Kurallarını diğer sosyal düzen kurallarından ayıran özellik yaptırımının maddi olmasıdır.

                                    '' BİLGİ KAMUSAL BİR HAKTIR''

                                                        GÖRÜŞMEK ÜZERE